به دنبال شیوع جهانی ویروس همه گیر کرونا (covid-19) تیم مجله فریدونکنار طی مصاحبه ای کوتاه با جناب مهندس سید موسی حسینی، کارشناس ارشد مکانیک بیو سیستم و فعال در زمینه توسعه مکانیزاسیون کشاورزی خصوصا برنج، در رابطه با تاثیرات شیوع این بیماری همه گیر کرونا ویروس بر شروع کشت برنج و نیز ترس از ابتلا به این بیماری توسط کارگران فصلی که همه ساله بخش زیادی از کاشت نشا برنج استان های شمالی را بصورت دستی انجام میدادند پرسیدیم. مشاهدات از تقاضای بالای کشاورزان استان مازندران برای تجهیزات کشت مکانیزه برنج مانند سینی های نشا و نیز ماشین آلات کشت مکانیزه، نشان از رشد حدود ۵۰٪ در این استان دارد.
تاریخچه مکانیزاسیون برنج در ایران
از تاریخچه کشت مکانیزه برنج در ایران از مهندس سید موسی حسینی پرسیدیم. ایشان پاسخ دادند:
"اگر چنانچه کارهای انفرادی را در زمینه مکانیزاسیون برنج به حساب نیاوریم معرفی نشاکار برنج و کاشت مکانیزه برنج با آغاز کار مرکز هراز (طرح ایران - ژاپن) در سال 1363 پیوند خورده است. این پروژه یک کار مشترک و همکاری تکنولوژیکی بین آژانش همکاری های بین المللی ژاپن (JICA) و وزارت کشاورزی وقت ایران بوده است.
بدین ترتیب با انتقال تعدادی از نشاکاران با برند های مطرح ژاپنی مانند میتسوبیشی، یانمار و کوبوتا به ایران و ایجاد پایلوت هایی در منطقه دشت هراز آمل بطور رسمی معرفی گردید."
درصد مکانیزه کشت برنج در ایران تا کنون
از میزان گسترش کشت مکانیزه در ایران در سال های گذشته پرسیدیم. ایشان پاسخ دادند:
"کاشت مکانیزه برنج بر خلاف مکانیزاسیون در دیگر محصولات زراعی دارای گلوگاه هایی است که سرعت توسعه آن را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده و از سرعت آن می کاهد. از جمله این گلوگاه ها تدارک مقدمات آماده سازی زمین مناسب با بکار گیری ماشین در شالیزار، پرورش نشا بصورت جعبه ای، هزینه اولیه زیاد جهت خرید ماشین آلات، عمر کم ماشین آلات شالیزاری در مقایسه با نوع خشکه کاری آن ها و... می تواند مورد اشاره قرار گیرد. لذا به دلایل فوق کاشت مکانیزه برنج در شالیزار با گذشت بیش از 30 سال در مجموع بیش از 25% نمی باشد."
تاثیر شیوع بیماری کرونا در کشت و کار برنج بخصوص کاشت مکانیزه برنج
و اما تاثیر شیوع بیماری همه گیر کرونا (covid-19) بر شروع کشت و کار برنج و شیوه انجام آن در ابتدای سال ۱۳۹۹ چگونه بود؟ ایشان پاسخ دادند:
"علیرغم تلاش تمامی ارکان مکانیزاسیون کشور جهت توسعه کاشت مکانیزه شامل اعطای وام های ارزان قیمت، تشکیل کلاس های ترویجی فراوان و معرفی این تکنولوژی به کشاورزان به دلیل گلوگاه های بیان شده، مکانیزاسیون توسعه چندانی نداشته است و بیش از 75% از کاشت توسط دست صورت می پذیرد. اما به دلیل شیوع بیماری کرونا و اینکه بسیاری از کارگران فصلی نشاکاری دستی از استان های مختلف در این فصل به شمال کشور آمده و کار نشاکاری را انجام می دادند ولی در سال 1399 تقریبا هیچ کارگر فصلی این کار را نمی تواند ادامه دهد. دلیل اصلی عدم حضور این گارگران ترس از ابتلا به بیماری کرونا بیان شده است. به همین علت رغبت کشاورزان به کاشت مکانیزه برنج در سال جاری چند برابر سنوات قبل شده و حداقل میزان مکانیزاسیون را دو برابر سال های قبل خواهد کرد. این تمایل را از تقاضای خرید بسیار زیاد برای نشاکارها و سینی نشا می توان دریافت کرد."
راهکارهایی جهت تسهیل در توسعه مکانیزاسیون برنج
از ایشان در مورد راهکارهای مفید برای پیشگیری و نیز انجام هرچه بهتر کشت این محصول استراتژیک در کشورمان ایران پرسیدیم:
"تلاش های بسیار جدی در سطح وزارت جهاد کشاورزی و سازمان های مربوطه در استان های برنج خیز کشور در حال انجام است. یکی از پیشنهادات ما برای کمک به توسعه مکانیزاسیون برنج، استفاده ماشین نشاکار جهت کاشت نشا پرورش یافته به روش خزانه سنتی می باشد. در این راستا تلاش هایی جهت انجام تغییرات روی دستگاه نشاکاری نوع حصیری (mat type rice transporters) در دست بررسی قرار گرفته که آن را قادر سازد تا نشا ریشه شسته (washed root) پرورش داده شده به روش سنتی را نیز بکارد.
همچنین تلاش هایی جهت ساخت دستگاهی خاص که نشا سنتی را به روشی محیا نماید که بتوان از آن برروی خشاب نشا، نشاکارهای حصیری استفاده نمود انجام گرفته است. در این راه به موفقیت هایی نیز رسیده ایم. از سوی دیگر برای گذر از این مشکل پیشنهادات بِه زراعی و تغییر در روش و زمان کاشت برنج و حتی صرف نظر کردن از کاشت مجدد برنج و روی آوردن به پرورش واریته برنج رتون به کشاورزان پیشنهاد نموده ایم."
امیدواریم تلاش متخصصین در کنار پیشگیری و رعایت نکات همه جانیه بهداشتی توسط کشاورزان، در کنار مقابله با شکستن زنجیره شیوع این بیماری، به کسب و کار میلیون ها کشاورز ایرانی کمک کند تا امسال نیز محصول اعلای برنج ایرانی را به سر سفره های هم میهنان عزیزمان بیاورند.
دیدگاه خود را بنویسید
