آشنایی با کشاورزی و برنج ارگانیک

کشاورزی ارگانیک

استفاده بی رویه از کودها و سموم شیمیایی، ماشین آلات کشاورزی و بهره برداری بیش از حد از آب و خاک، فشار زیادی را بر محیط زیست وارد کرده است. تاثیر نامطلوب و اثرات باقی مانده مصرف انواع مواد و سموم شیمیایی در تولیدات غذایی و محیط زیست در کشورهای صنعتی پیشرفته، سبب شده است کشاورزی در جهتی کاملاً متضاد با روش مدرن تحول یابد که موجب جلوگیری از مصرف مواد شیمیایی یا مواد و روش های ساخته دست انسان در تولیدات زراعی می شود، به این روش، کشاورزی ارگانیک گفته می شود.

معنای اصلی و ساده شده لغت ارگانیک را می توان “بدور از کود و آفت کش شیمیایی” دانست. کشاورزی ارگانیک به سیستم تولیدی اطلاق می شود که به مقدار زیادی ، مانع  کاربرد کودهای شیمیایی،آفت کش ها، تنظیم کننده های رشد، نگهدارنده ها و مواد افزودنی به خوراک دام  می شود. و کلا بر پسماند محصولات، کودهای دامی، کودهای سبز، مواد زائد خارج از مزرعه، کشت و کار مکانیکی، مواد معدنی پایه سنگ، و کنترل بیولوژیکی آفات برای حفظ سلامتی خاک، تامین مواد غذایی مورد نیاز گیاه و حداقل کردن حشرات، علفه ای هرز و دیگر آفات تکیه می کند.

کشاورزی ارگانیک یا زیستی، قدیمی ترین روش کشاورزی است. کشاورزی ارگانیک نوعی کشاورزی است که در تولید و فرآوری محصولات آن از کودهای شیمیایی، سموم دفع آفات، هورمون ها و دگرگونی ها و دستکاری های ژنتیکی استفاده نشود و همه مراحل تقویت زمین ، کاشت و داشت و برداشت با استفاده از نهاده های طبیعی ، کمپوست ها و حشرات سودمند انجام شود. محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که در تمام مراحل رشد با سیستم طبیعی هماهنگ بوده و در خاکی که از چند سال قبل (تقریبا 3 سال) هیچ گونه سموم دفع آفات گیاهی نظیر: علف هرزکش ها، قارچ کش ها و مواد شیمیایی در آن استفاده نشده و فقط با مواد طبیعی مانند کمپوست گیاهی تقویت می شود، رشد می کنند. از سوی دیگر در ترکیبات میوه های ارگانیک هیچگونه اصلاح ژنتیکی صورت نمیگیرد و از گازها برای رشد زودرس میوه ها استفاده نمی شود. به همین دلیل رنگ این نوع میوه ها طبیعی بوده و نه خیلی پررنگ یا کمرنگ تر از حد معمول هستند. بافت آنها مناسب و خیلی نرم یا سفت نیست. اندازه میوه ها هم متعادل بوده و طعم و بوی طبیعی و مناسبی دارند که بارزترین ملاک تشخیص میوه های ارگانیک از غیرارگانیک هم همین است، بعلاوه پوست محصولات ارگانیک کاملا متناسب با میوه بوده و زیاد ضخیم نیست. در این نوع محصولات کاهش آلودگی خاک به کودها و سموم، موجب باقی ماندن عناصر مفیدی مانند کلسیم، آهن، فسفر، منیزیم و ویتامین C در محصولات میشود .

در کشاورزی ارگانیک از بذر سالم ، عاری از آفت و بیماری که بومی می باشد جهت کشت استفاده می شود. خاک شالیزار با استفاده از کود حیوانی کاملا پوسیده عاری از هرگونه آفت و بیماری و کود سبز و کود بیولوژیک حاصلخیز شده است محصولات ارگانیک باید در زمینی پرورش داده شود که در آن فرسایش،کاهش و کیفیت خاک ، بهبود یابد.دوره انتقال سه سال طول می کشد: هیچ ورودی مرکب از مواد مصنوعی نباید تا 3 سال قبل از برداشت اولین محصول ارگانیک مصرف شود. علف های هرز، حشرات، و دیگر آفات بوسیله اقداماتی مانند تناوب زراعی، شخم، کنترل بیولوژیکی و ... صورت می گیرد.

تعریف کشاورزی ارگانیک از دیدگاه اتحادیه جهانی جنبش‌های کشاورزی ارگانیک (IFOAM) به صورت زیر است: “کشاورزی ارگانیک یک سیستم تولید است که تداوم سلامت خاک‌ها، اکوسیستم‌ها و مردم را در پی دارد.” این شیوه از تولید به جای استفاده از نهاده‌هایی با عوارض جانبی، به فرآیندهای زیست محیطی، تنوع زیستی و چرخه های سازگار با شرایط محلی وابسته است. کشاورزی ارگانیک، سنت، نوآوری و دانش را برای بهره‌مندی از محیط مشترک و ترویج روابط عادلانه و کیفیت مناسب زندگی برای همه دست اندرکاران، در هم می‌آمیزد.

اصول و اهداف کشاورزی ارگانیک:

• تولید غذا با کیفیت بالا در حد کافی

• همگامی با طبیعت

• تقویت چرخه زیستی در سیستم های زراعی

• حفظ و افزایش حاصلخیزی خاک ها در دراز مدت

• بهره گیری از منابع کشاورزی  تهدید شونده تا حد امکان

در حقیقت کشاورزی ارگانیک سعی دارد با بهره گیری از یافته های علوم زیستی بصورت تکنیک های پیشرفته خود را از قید ترکیبات آگرو شیمیایی که کشاورزی صنعتی را به خود وابسته کرده است رها ساخته و به بهبود کیفیت خاک و محصولات کشاورزی کمک کند.

برنج ارگانیک

با توجه به تعریف کشاورزی ارگانیک برنج ارگانیک نیز به صورت زیر تعریف می شود:

"برنج ارگانیک برنجی است که در زمان تولید ، کاشت و داشت و برداشت محصول بدون استفاده از سموم شیمیایی، آفت کش ها تولید و بسته بندی شده است."

برخی آفات برنج مانند کرم ساقه خوار برنج سبب ایجاد خسارت های قابل توجهی به محصولات و ضرر و زیان کشاورزان می شود. برای مقابله با این آفت، کشاورزان چند راهکار در اختیار دارند: سم پاشی، استفاده از ارقام تراریخته (دستکاری ژنتیکی شده) و مبارزه بیولوژیک. برای مبارزه با آفت کرم ساقه خوار گیاه برنج از زنبور تریکوگراما استفاده می کنند که سبب حذف آفت از مزرعه بدون استفاده از سمپاشی های مکرر و آلودگی محصولات می شود. به این ترتیب با استفاده از عوامل طبیعی و بدون نیاز به دستکاری ژنتیکی یا آلودگی محیط زیست یا محصولات، برنج باکیفیت به دست می آید.

طبق مشاهدات و تحقیقات دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس، حکیمه داوودی، برنج ارگانیک با روش های مختلفی کشت می شود که در زیر به توضیح این روش ها می پردازیم:

کشت برنج ارگانیک با اردک

با استفاده از اردک ها در مزارع برنج ، آفت ها و علف های هرز کنترل می شوند؛ همچنین حرکت اردک ها در آب موجب رسیدن اکسیژن بیشتر به بوته های برنج شده و فضولات آن ها به عنوان کود، منبعی عالی از مواد غذایی است که شامل همان علف های هرزی که مصرف کرده اند می شود. سیستم کشت برنج همراه با پرورش اردک درکشورهای چین، ژاپن، ویتنام، تایلند، فیلیپین و کره جنوبی رواج دارد. بهره وری از شالیزار در کشت تلفیقی اردک – برنج، در مقایسه با انواع دیگرِ کشت محصول برنج به طور چشم گیری افزایش می یابد؛ برای سیستم برنج و اردک، تعداد ۲۵۰ تا ۳۰۰  جوجه اردک در هر هکتار با سن ۷ تا ۱۰ روزه و برنج رقم دیر رس توصیه می شود. تغذیه جوجه اردک دراین سیستم بخاطر فراهم بودن غذای اردک در شالیزار در مقایسه با روش مرسوم به یک دوم کاهش پیدا می کند؛ استفاده اقتصادی و بهینه و ۲ منظوره از شالیزار، دسترسی بیشتر روستاییان به پروتئین سالم و مفید، ایجاد درآمد جانبی برای خانوارهای روستایی، ایجاد اشتغال درسطح روستاها (بویژه برای زنان روستایی) است . همچنین اقتصادی تر کردن هزینه برنج کاری و بالا بردن توان اقتصادی روستاییان، کاهش آلوگی محیط زیست به دنبال کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی و مبارزه بیولوژیک با آفات وعلف های هرز مزرعه از جمله مزایای این سیستم است. بنابراین، اختصاص ۱۰ درصد از شالیزارهای استان های گیلان و مازندران به این سیستم ، منجر به افزایش درآمد قابل توجه کشاورزان و اقتصاد استانهای شمال کشور خواهد شد. پرورش اردک باعث از بین رفتن آفاتی مثل کرم سبز برگ خوار برنج و بعضی آفات دیگر که در مزرعه شالیزاری هستند می شود. همچنین علف های هرز مزرعه را از بین می برند بنابر این در فصل زراعی آینده، این مزارع، آفت و علف های هرز خیلی کمتری خواهند داشت . غذای اصلی آنها سبوس برنج و علف های هرز مزرعه می باشند.

کشت برنج ارگانیک با ماهی

بر  اساس آمار منتشر شده سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، با پرورش همزمان ماهی در شالیزارها، بطور متوسط ۶۸ درصد آفت کش های شیمیایی و ۲۴ درصد کودهای شیمیایی نسبت به سیستم تک کشتی برنج کم تر مصرف می شود. کشت توام برنج و ماهی از جمله روش هایی است که می توان از مزارع شالیزاری استفاده دو منظوره و بهینه به عمل آورد و کشاورزان قادرند به صورت همزمان در مزارع خود ۲ محصول تولید کنند؛ سیستم کشت توام، بهره وری بومی و اقتصادی را ارتقاء می دهد و همچنین با استفاده از این روش، منابع آب و خاک حفظ و بهره برداری بهینه صورت می پذیرد.  کشت توام ماهی و برنج، می تواند ضمن فراهم کردن غذا و درآمد اضافی، تجربه ای با سرمایه کوچک و حداکثر استفاده از منابع موجود باشد.

سیستم چند کشتی

برنج ارگانیک در سیستم چند کشتی، کشاورزان می‌توانند پس از برداشت برنج به کشت محصولاتی مانند شبدر، جو، انواع سبزیجات برگی و غده‌ای، صیفی‌جات، نخود فرنگی، هویج، کلم، کاهو، باقلا و دانه‌های روغنی به ویژه کلزا بپردازند. این سیستم باعث استفاده حداکثری از منابع محیطی، تقلیل خطرات محیطی، موازنه در امر تغذیه، حاصلخیزی خاک، افزایش تولید در واحد سطح، استفاده بهتر از منابع و عواملی مانند نور و آب، حفاظت از محیط زیست و کاهش استفاده از سموم و کودها می شود. تهیه و تامین بخشی از نیاز دامداری‌های از طریق محصولاتی مانند شبدر دیگر اثرات مثبت این کشت است.در کشت دوم، خاک بار دیگر شخم می‌خورد و آبیاری می‌شود، تراکم علف های هرز کاهش یافته و همچنین بخشی از جایگاه های زمستان گذرانی آفت ساقه خواربرنج از بین می‌رود. در این نوع سیستم کشت، علاوه بر تامین مایحتاج و افزایش درآمد، خاک مزرعه تقویت و در فصل زراعی، حاصلخیزتر می شود. برداشت محصول و باقیماندن کمپوست محصولات، باعث تقویت زمین و افزایش مواد آلی خاک می شود. در نتیجه این عملیات باعث کاهش مصرف کود شیمیایی می شود که از لحاظ اقتصادی و کاهش هزینه ها و سلامت محصول نیز به کشاورز کمک می کند.

تله های نوری

یکی از روش های کشت برنج ارگانیک کنترل آفات به ویژه کرم ساقه خوار برنج در مرحله پروانه ای، استفاده از تله های نوری در مزارع است، سازوکار این تله ها به گونه ای است که در داخل آنها لامپی تعبیه می شود که نور تابیده شده توسط لامپ حشرات و پروانه ها را به سوی خود جذب کرده و در تله گرفتار می کند. این دستگاه های بسیار ساده برای مبارزه با زنجیرک ها و ساقه خواران در برنج است که استفاده از آن ها موجب کنترل ۳۰ درصدی ساقه خواران در شالیزارها شده است.

مدیریت تلفیقی آفات

در این روش که حتی در دورافتاده ترین روستاهای چین نیز استفاده می شود، با تلفیق انواع روش ها همچون اردک، ماهی، تنوع زیستی، تله های نوری و غیره بطور متوسط ۳۰ درصد از آفت کش ها را کاهش و ۶ درصدعملکرد محصول را افزایش داده اند.

همچنین طبق تحقیقات و مشاهدات محمد دریایی، متخصص علوم زیستی و گیاهان دارویی نکاتی راجع به کشت ارگانیک برنج مطرح شده است که به شرح زیر است:

جمع‌آوری علف‌های هرز اطراف حاشیه مزرعه و از بین بردن آن باعث می‌شود تا زمستان‌گذرانی آفت کرم ساقه‌خوار برنج صورت نگیرد. شخم مزرعه در فصل زمستان، آب بستن شالیزار برای ایجاد یخ باعث از بین رفتن آفت کرم ساقه‌خوار برنج می‌شود. برای حاصلخیزی خاک می‌توان از کودهای حیوانی کاملاً پوسیده که عاری از هرگونه آفت و بیماری است استفاده کرد. همچنین از شبدر برای حاصلخیزی خاک مزرعه می‌توان استفاده کرد. با خاک شناسی می‌توان کمبود سایر کودها را با استفاده از کودهای بیولوژیک و ارگانیک جبران کرد، باید نکات مهم علمی را دقیق اجرا کرد. از بذر سالم، عاری از آفت و بیماری، بدون دستکاری ژنتیکی که بومی است، باید استفاده کرد. خزانه‌گیری را باید در زمین اصلی انجام داد تا انتقال نشاءها بدون تنش و استرس انجام گیرد. در کشاورزی ارگانیک، باید سعی شود که از بذر برنج‌هایی که بومی منطقه است با شرایط آب و هوایی اقلیم منطقه کشت سازگار است تهیه شود. باید بذر سالم، که عاری از هرگونه آفت و بیماری است را انتخاب کرد. برای ضدعفونی بذور از قارچ‌کش‌های بیولوژیک باید استفاده شود زیرا در کشاورزی ارگانیک حق استفاده از سموم شیمیایی را نداریم.

در مجموع کشت برنج بصورت ارگانیک باعث مصرف کمتر آب و کاهش مصرف کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی و در آخر تولید یک محصول سالم و اصولی می شود که در راستای حفاظت از امنیت غذایی کشور می شود.

فروشگاه اینترنتی فریدونکنار نیز طبق دانش به لزوم استفاده از روش کشت ارگانیک برای برنج، سعی در تهیه و بسته بندی برنج کشت شده کشاورزان شهرستان فریدونکنار با استفاده از اردک برای مقابله با آفات شالیزار بجای سموم آفت کش و نیز کشت برنج در زمین هایی که طی چند سال گذشته از سموم کمتری در آنها استفاده شده کرده است. کشاورزی ارگانیک در کنار کیفیت اعلای برنج ایرانی شهرستان فریدونکنار تجربه پخت یکی از بهترین برنج های موجود در کشور را به شما میدهد.

میتوانید با کلیک بر روی کارت زیر به صفحه محصولات برنج ارگانیک فروشگاه اینترنتی فریدونکنار رفته و برنج ارگانیک این شهرستان را مستقیما از کشاورز با بهترین قیمت خریداری کنید.